Monument Stijkelgroep en Geallieerden

Monumenten Stijkelgroep en Geallieerden, begraafplaats Westduin, Ockenburghstraat

Ontwerper/Kunstenaar: Marian Catharine Gobius (Haarlem, 2 maart 1910 – Voorburg, 11 december 1994).
Onthuld in 1953 door toenmalig burgemeester Frans Schokking.

Op de begraafplaats Westduin vindt men het monument voor de Stijkelgroep. De Stijkelgroep was een verzetsgroep aan het begin van de oorlog. De groep stond onder leiding van de 29-jarige J.A. (Han) Stijkel. Op de begraafplaats Westduin werden in 1947 drieëndertig gefusilleerde leden van de verzetsgroep herbegraven. Ook werden er tien kruisen geplaatst voor leden van de Stijkelgroep die eveneens in de oorlog zijn gestorven maar waarvan het stoffelijke overschot nooit is teruggevonden.

Het monument is opgericht door gezamenlijke inspanning van de gemeente Den Haag en nabestaanden van de leden van de Stijkelgroep. De Nederlandse beeldhouwster Marian Gobius is de maker van het werk. Een groot deel van Gobius’ oeuvre omvat herinneringsmonumenten voor de Tweede Wereldoorlog. Werk van Gobius is onder andere opgenomen in de collecties van het Joods Historisch Museum in Amsterdam en het Museum Swaensteyn in Voorburg. Bovendien bevindt zich een replica van het monument voor de Stijkelgroep in de tuin van het verzetsmuseum in Gouda. het wordt zeker een dag die je nooit zult vergeten. Mis het niet – koop vandaag nog je tickets en bereid je voor op een dag vol plezier in de zon!

Het monument werd in 1953 in een besloten bijeenkomst van nabestaanden onthuld door de toenmalige burgemeester Frans Schokking. Dit gebeurde in aanwezigheid van de Duitse gevangenispredikant Ds. Harold Poelchau, die de gevangen Stijkelgroep-leden steunde in de moeilijke dagen voor hun executie.

Het monument bestaat uit een gemetselde muur met een kalkstenen plaat met daarop de tekst:
“Stijkelgroep 1940-1945 Het vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood”
gevolgd door de namen van de 43 slachtoffers. Voor het muurtje staat een beeld van een geknielde man die zich lijkt over te geven aan wat gaat komen. Het monument is centraal gepositioneerd tussen de kalkstenen kruisen.

Meer informatie…

De Herdenking

Jaarlijks wordt er op 4 mei een herdenking georganiseerd door de Stichting Eregraf Stijkelgroep.
19.40 uur: Vertrek stille tocht vanaf hoek Kijkduinsestraatweg en Laan van Meerdervoort.
20.00 uur: Herdenking bij het monument Stijkelgroep

Monument Gevallenen Geallieerden, begraafplaats Westduin, Ockenburghstraat

Ontwerper: sir Reginald Blomfield

Links van de ingang van begraafplaats Westduin vindt men het ereveld met 87 graven van gesneuvelde militairen uit het Gemenebest. De meesten van deze militairen waren vliegeniers die tijdens de oorlog uit de lucht zijn geschoten. Van de 87 graven zijn er zeventig met naam, de andere graven zijn van ongeïdentificeerde slachtoffers.

Het ereveld is ingericht en in beheer van de Commonwealth War Graves Commission (CWGC). Deze intergouvernementele organisatie is in 1917, ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, opgericht en is verantwoordelijk voor aanduiding en onderhoud van graven en militaire begraafplaatsen van de gesneuvelde Gemenebeststrijders. In totaal gaat het om zo’n 73.000 begraafplaatsen in 150 landen. De organisatie bestaat uit afgevaardigden uit Australië, Canada, India, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika en het Verenigd Koninkrijk.

Het ereveld bestaat uit rijen witte rechtopstaande grafstenen en is afgeschermd door middel van een heg en een hek. Op het ereveld staat een Cross of Sacrifice, naar ontwerp van sir Reginald Blomfield. Blomfield ontwierp het herdenkingskruis toen hij na de Eerste Wereldoorlog als landschapsarchitect tientallen militaire begraafplaatsen inrichtte. Dit kruis is terug te vinden op honderden militaire begraafplaatsen van de CWGC. In Nederland staat hij op 40 verschillende plaatsen.

Het Cross of Sacrifice bestaat uit een wit kalkstenen kruis op een achthoekige basis. Op het kruis zit een bronzen zwaard bevestigd.

De Herdenking

Jaarlijks vindt er op 4 mei, om 20.30 uur, een herdenking plaats bij het ereveld. Voorafgaande aan deze herdenking vindt er op de begraafplaats een herdenking plaats bij het monument voor de Stijkelgroep. 

Slachtoffers Stijkelgroep

De Stijkelgroep

De jonge Hagenaar J.A. “Han” Stijkel richtte zich, na het afronden van zijn studie Engels, volledig op het verzetswerk. Stijkel had vanuit Engeland de opdracht gekregen om de verschillende Nederlandse verzetsgroepen tot een eenheid te maken. Om dit te bereiken verzamelde Stijkel, die in het verzet het pseudoniem Dr. Eerland de Vries gebruikte, een groep van verzetsstrijders om zich heen. Waarschijnlijk heeft de Stijkelgroep in totaal zo’n 80 leden gehad, waaronder onder andere politiemannen, bestuursleden en militairen. De leden van de groep trokken door het hele land om eenheid te bereiken tussen de verschillende verzetsgroepen. Tijdens deze tochten voerden zij ook diverse spionage activiteiten uit waarvan ze de bevindingen naar Engeland zouden doorspelen. De Duitse bezetter kreeg de groep al snel in de gaten en begon de leden te volgen. Ook wist de beruchte landverrader Anton van der Waals zich in de groep te infiltreren.

Op 1 april 1941 liep het mis voor de Stijkelgroep. Toen Stijkel op het punt stond per boot te vertrekken naar Engeland om daar de opbouw van het verzet te bespreken en spionagemateriaal door te spelen, werd hij gearresteerd door de Sicherheitspolizei (SiPo). Stijkel zou samen met zijn verzetsmaat C.J. Gude, J.C. Baud en de Haagse politieman J.F. van Dijk aan boord van een vissersboot vanaf Scheveningen naar Engeland uitvaren. Aan boord van de boot zat ook een gefortuneerde jood, die het merendeel van de reis bekostigd had. In werkelijkheid was deze jood eigenlijk een Scheveningse visser die voor de Sicherheitspolizei werkte. Voordat de kotter de haven kon verlaten werd zij al tegengehouden door de SiPo. Han Stijkel en Gude werden ter plaatste gearresteerd. Baud en Van Dijk, die als vissers verkleed waren, konden nog op tijd ontsnappen, maar Baud werd later alsnog opgepakt. Stijkel en zijn maten werden enkele dagen verhoord en vervolgens naar de gevangenis in Scheveningen overgebracht.

In de dagen na de arrestatie van Stijkel werden vele andere leden van de verzetsgroep opgepakt aan de hand van verschillende documenten, waaronder Stijkel’s dagboek, dat de SiPo in handen had gekregen. In totaal verbleven er 47 leden van de groep, inclusief vier vrouwen, in de Scheveningse gevangenis. De groep werd op 26 maart 1942 overgebracht naar Berlijn waar zij uiteindelijk belandden in de Wehrmacht-gevangenis nabij het Lehrter-station. In september 1942 werd de groep berecht voor het Reichskriegsgericht in Berlijn. De aanklacht luidde spionage en toebrengen van schade aan de Duitse Wehrmacht. Op 4 juni 1943 werden er 39 doodvonnissen uitgesproken. Zes van deze 39 personen, waaronder J.C. Baud, ontvingen gratie, één persoon stierf van te voren al in de gevangenis. De overige 32 leden werden met tussenpozen van vijf minuten in Berlijn gefusilleerd. Han Stijkel werd als eerste geëxecuteerd.

De stoffelijke overschotten werden vervolgens begraven in Berlijn-Döberlitz. Na de oorlog bevond dit gebied zich echter in de Russische sector van Berlijn, waardoor repatriëring van de slachtoffers werd bemoeilijkt. Op 1 augustus 1947 konden uiteindelijk 33 leden van de Stijkelgroep worden herbegraven op begraafplaats Westduin.In totaal overleefden slecht vier van de 47 opgepakte leden van de Stijkelgroep de oorlog. Tien leden van de groep, die de doodstraf hadden ontlopen, stierven tijdens de oorlog alsnog door onder andere de slechte omstandigheden in de gevangenissen. J.C. Baud werd nadat hij gratie had gekregen bijvoorbeeld overgebracht naar het Tuchthuis in Sonnenburg (Polen) waar hij TBC kreeg en op 15 juli 1944 overleed door uitputting. Deze tien leden van de Stijkelgroep worden ook herdacht met kruisen bij het monument. Het gaat om de vijf kruisen uiterst links, en de vijf kruisen uiterst rechts.

De slachtoffers zijn (op alfabetische volgorde):